گفت و گو با دكتر سیما فردوسی ـ روانشناس
با خودکشی چهره ها چگونه برخورد کنیم؟
«علت مرگِ یک چهره شناخته شده اگر خودکشی باشد را باید در رسانه های رسمی اعلام نمود و اساسا رسانه ها چگونه باید با این قبیل خبرها برخورد کنند تا جامعه کمترین لطمه را ببیند؟»؛ این پرسش را خبرنگار ایسنا از یک روانشناس پرسید.
مرگ چهره ها خصوصا اگر به علتِ خودکشی باشد تا مدتی در جامعه بازتاب گسترده ای دارد، احساسات افراد را جریحه دار می کند، ذهن ها را به خود مشغول می کند و هر فرد، از منظری به ماجرا نگاه می کند. در بروز چنین اتفاقاتی برخی رسانه ها و شبکه های اجتماعی گاه برای جذب مخاطب و به اصطلاح چند کلیکِ بیشتر، مبحث خودکشی را پررنگ تر از حد نیاز جلوه داده و بی توجه به حریم متوفی و عواطف خانواده اش و مخاطبان، در این راه جولان می دهند.
دکتر سیما فردوسی در گفت وگویی با ایسنا این مسئله را از دید روانشناسانه بررسی نموده است.
خودکشی را نمی توان پنهان کرد/آسیب شناسی کنیم
این روانشناس با اعتقاد بر این که خودکشی مسئله ای نیست که بشود آنرا پنهان کرد و باید اعلام گردد، در عین حال اظهار داشت: به هر حال مردم کنجکاو هستند و خبرها درز پیدا می کند. خودکشی موضوعی نیست که پنهان بماند؛ ازاین رو اساسا نباید هم آنرا پنهان کرد. به نظرم بهترین کاری که میتوان در بروز خودکشی بخصوص در چهره ها انجام داد، این است که وقتی خبر خودکشی اعلام می شود رسانه ها بیایند به صدمه شناسی مسئله بپردازند که اصلاً چطور می شود یک آدم دست به خودکشی می زند و چه دلایلی برای این اقدام وجود دارد؟
دکتر فردوسی در ادامه تصریح کرد: خودکشی حرکت ساده و عادی نیست و هرکسی جرأت انجام آنرا ندارد. پس بعنوان مثال نمی توانیم بگوییم آنرا پنهان نماییم تا مبادا مردم یاد بگیرند. این مسئله عمیق است و به عوامل بیولوژیکی و بیماری زا بستگی دارد. متاسفانه افسردگی هایی در جامعه وجود دارد که خطر خودکشی را زیاد می کند.
درباره زندگی شخصی افراد قضاوت نکنیم
این روانشانس سپس به پرهیز از قضاوت کردن درباره زندگی شخصی افراد اشاره نمود و اظهار داشت: ما از زندگی شخصی افراد خبر نداریم که چه بر سر آنها آمده، چطور گذشته که دست به چنین کاری (خودکشی) می زنند و سابقه شان چه بوده و اصلاً بیماری افسردگی داشته اند یا خیر؟ آیا دارو مصرف می کردند یا خیر، ما از هیچ چیزی خبر نداریم. به هر حال وقتی یک نفر به وسیله دارو دست به خودکشی می زند بدین مفهوم است که قرص در دسترسش بوده و امکان افسردگی وجود دارد؛ به علت این که قرص های افسردگی و آرامبخش در دسترس هر کسی نیست، پس معلوم می شود کسی که دست به چنین کاری می زند با قرص آشنایی داشته و جهت درمان استفاده می کرده است.
وی افزود: به هر حال همه ما امکان دارد در زندگی شخصی مشکلاتی از هر نوعی داشته باشیم. در اینجا خیلی ها حل مسئله می کنند و به روانشناس و روانپزشک رجوع می کنند تا به آنها کمک گردد و چاره را پیدا می کنند و در مقابل هستند کسانی که خودکشی را انتخاب می کنند و نشان می دهند که حالات روحی ـ روانی خاصی داشته اند و عوامل بیولوژیکی در اینجا خیلی نقش دارد. یعنی عملکردش متفاوت می شود و حالاتی به وجود می آید که دیگر انگیزه مرگ به زندگی غلبه می کند و فرد دست به خودکشی می زند.
رسانه ها میزگرد بگذارند
دکتر فردوسی پیشنهاد داد: بهترین کار این است که رسانه ها در بروز مساله خودکشی، میزگردهای تشکیل بدهند، افراد متخصص پیرامون مساله را دعوت کنند و زندگی آن شخص را بررسی نمایند، همینطور درباره زندگی کسانی که با آنها زندگی می کردند صحبت شود و از آنها بخواهند صادقانه مسائل را در بین بگذارند. بطور قطع همه این عوامل نشان داده است که ما نباید در ارتباط با مساله خودکشی ساده انگاری داشته باشیم و فکر نماییم اگر نگوییم یا بخواهیم مبحث خودکشی را پنهان نماییم، مردم یاد نمی گیرند چون خودکشی چیزی نیست که با یادگیری به وجود بیاید.
گونه های مختلف خودکشی
این روانشناس در بخشی از صحبت هایش به گونه های مختلفی از خودکشی اشاره نمود و توضیح داد: خودکشی انواع مختلفی دارد. بعضی خودکشی ها خیلی جدی صورت می گیرد، یعنی طرف واقعاً قصدش را دارد که خودش را از بین ببرد و از قبل اعلام نمی کند و قصد جلب توجه ندارد، تهدید نمی کند بلکه بگونه ای طرح می ریزد و در پنهان این کار را انجام می دهد تا کسی آگاه نشود که بخواهد نجاتش بدهد، ازاین رو صد درصد خودش را از بین می برد. معمولا افرادی که افسردگی های ژنتیکی دارند، ۱۵ درصد از آنها مبادرت به خودکشی می کنند و متاسفانه درصدی از آنها هم موفق می شوند. مساله دیگر این که بعضی از افراد که خودکشی می کنند ناخودآگاه شاید چند روزی پیش از خودکشی لغزش های کلامی داشته باشند یا صحبت هایی داشته باشند که اگر اطرافیانشان هوشمند باشند متوجه می شوند و به سادگی خطر را احساس می کنند.
تهدید به خودکشی را دست کم نگیریم
او بیان نمود: نکته دیگر این که فردی که در بحران افسردگی قرار می گیرد و دارو مصرف می کند را نباید تنها گذاشت و باید بیشتر از او مراقبت کرد. اطرافیان خیلی خوب می توانند این مسائل را متوجه شوند چون از حالات آن فرد میتوان فهمید که امکان دارد کار خطرناکی انجام بدهد به همین خاطر باید مدام از حال این گونه افراد خبر بگیرند، تنهایش نگذارند چون این گونه افراد اساساً مراقبت های ویژه می خواهند. برخی از خودکشی ها هم هستند که در یک لحظه اتفاق می افتند؛ یعنی یک حرکت تکانه ای تحت عنوان "تکانشی" صورت می گیرد. این افراد کسانی هستند که به صورت مثال ناگهان خودشان را به زیر قطار می اندازند و از پنجره پرت می کنند. ولی برخی خودکشی ها با تهدید صورت می گیرد و از قبل به دیگران اعلام می شود که به نظرم حتی آنها را هم باید جدی گرفت چون به هر حال وقتی تهدیدآمیز باشد امکان دارد هدف داشته باشد و خطرناک باشد؛ ازاین رو در هیچ یک از موارد خودکشی، نباید ما دست کم بگیریم و خیلی جدی به این مساله نگاه نماییم و افراد را حمایت نماییم تا آن اتفاق ناگوار نیفتد.
تیترهای جنجالی از خودکشی
این روانشناس در عین حال تصریح کرد: قبول دارم که برخی رسانه ها بیش از حد به بحث خودکشی چهره ها دامن می زنند و از سویی هم تیترهایی انتخاب می کنند که با محتوای خبر همخوانی ندارد. بعنوان مثال یک تیتر جنجالی و هیجان انگیز می زنند و می گویند جزئیات خودکشی خانم ایکس و ایگرگ ولی وقتی خبر را باز می نماییم می بینیم اصلاً از جزئیات خبری نیست. متاسفانه این اتفاق خوب نیست. ما از روی ظاهر افراد نمی توانیم قضاوت نماییم. می دانید در طول تاریخ هنری خیلی از کمدین های ما خودکشی می کردند، در واقع کسانی که هر شب در صحنه هزاران نفر را می خندانند اما خودشان دست به خودکشی می زنند و یا بسیاری از افرادی که ظاهراً موفق هستند و به همه کمک می کنند اما مبادرت به خودکشی می کنند؛ ازاین رو نمی گردد این مسئله را از ظاهر افراد تشخیص داد.
او خاطرنشان کرد: اساسا افرادی که دست به این امر می زنند افسردگی داشتند چون هیچ آدم سالم، خوشحال و رضایتمندی خودش را از بین نمی برد. حتما مسائلی وجود دارد که باید از آن مسائل دانش افزایی شود که چه عواملی سبب خودکشی شده که این امر، هم می تواند جنبه پیشگیری پیدا کند و هم اطلاعات افراد را بالا ببرد که در چه مواقعی افراد باید احساس خطر کنند و این که به آدم های محتاج باید توجه بیشتری شود. جامعه ما به بهداشت روان و دانشی که به معضلات روحی روانی ربط دارد، بسیار نیاز دارد. رسانه ها از هر طریقی می توانند به این مسئله بپردازند تا جامعه سالم تری داشته باشیم.
در صداوسیما هستم
دکتر فردوسی که پیشتر حضور پررنگ تری در برنامه های صداوسیما داشت درباره این که چرا مثل سابق در تلویزیون حضور ندارد؟ اظهار داشت: هم اکنون هم در صداوسیما هستم. هم اکنون روزهای سه شنبه در برنامه «عصر خانواده» ساعت ۶ عصر در حوزه کودک و نوجوان کار می کنم. به هر حال امیدوارم واقعاً در جامعه چنین وقایع تلخی مثل خودکشی به وجود نیاید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب